(Dış Kanat Kası)
Lateral pterygoid kas, çiğneme kasları arasında özel bir yere sahiptir; çünkü alt çeneyi sadece yukarı kaldırmakla kalmaz, aynı zamanda ileri (protrüzyon) ve yanlara (laterotrüzyon) hareket ettirme işlevlerinde aktif rol oynar. Diğer çiğneme kaslarının çoğundan farklı olarak bu kas, çeneyi açan kaslar arasında yer alır.
İki başlı bir kastır:
- Üst baş (pars superior)
- Alt baş (pars inferior)
Orijini (Başlangıç Noktaları):
- Üst baş, os sphenoidale (kama kemiği)’nin büyük kanadının alt yüzeyinden, yani infratemporal yüzeyinden başlar.
- Alt baş, lamina lateralis processus pterygoidei (pterygoid çıkıntının dış plağı) üzerinden köken alır.
İnsersiyonu (Tutunduğu Noktalar):
Kas lifleri arkaya ve dışa doğru uzanarak:
- Mandibulanın kondil çıkıntısının boynuna (collum mandibulae),
- Temporomandibular eklem (TME)’in eklem kapsülüne,
- Ve eklem diski (discus articularis)’ne tutunur.
Bu çoklu tutunma noktaları, kasın hem mandibulayı hareket ettirmesini hem de eklem diskinin doğru konumda kalmasını sağlar.
Fonksiyonu:
- Alt çeneyi öne doğru çeker (protrüzyon).
- Ağzı açan kaslardan biridir (özellikle her iki lateral pterygoid kas birlikte çalıştığında).
- Tek taraflı kasıldığında, alt çeneyi karşı tarafa kaydırır (kontralateral laterotrüzyon).
- Eklem diskinin düzgün pozisyonunu sağlar; özellikle ağzın açılıp kapanmasında diskin mandibula kondiliyle birlikte hareketini kontrol eder.
Klinik Önemi:
- Lateral pterygoid kasın aşırı gerilmesi ya da spazmı, **temporomandibular eklem disfonksiyonları (TME bozuklukları)**na neden olabilir.
- Bu kas, eklem diskinin öne doğru yer değiştirmesinde (disk dislokasyonu) rol oynayabilir.
- Diske tutunması nedeniyle çene eklemi klik seslerinin oluşumunda katkısı olabilir.